16. yüzyıldaki Osmanlı akınlarına karşı inşa ettirilen Uyvar kalesi Slovakça’da Nové Zámky, Türkçe’de Uyvar adı ile bilinmektedir. Osmanlılar ve Habsburglar arasında süregelen ve uzun bir zaman dilimine yayılan savaşlarla (1593-1606) Osmanlı Devleti Uyvar Kalesi’ni ele geçirmeye çalışmıştır. Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa’nın sadarete gelişi ile Uyvar’a düzenlenmiş olan bu sefer, yarım asırdan beri karşı karşıya gelmeyen Osmanlı ve Avusturya’nın mücadelesi açısından önemliydi. Düzenlenen bu seferi önemli kılan ise Avrupa için en müstahkem mevkide bulunan Uyvar kalesinin fethiydi (1663). Osmanlı askerinin büyük gayret gösterdiği muhasara ve akabinde gerçekleşen fetih, Batı dünyasında geniş yankı uyandırmıştır. Nitekim Uyvar önünde bir Türk gibi kuvvetli sözü Uyvar’ın fethinde büyük gayret ve kararlılık gösteren Türk askerine istinaden Avrupa’da kullanılır olmuştur. Çalışmada 1663 yılındaki Uyvar seferine Osmanlı sipahilerinden katılanlar ve katılmayan tımarlı sipahiler üzerinden bir sefer ve bir fethin analizi yapılmaya çalışılmıştır. Öncelikle Osmanlı Devleti’nin Uyvar kalesi üzerine gerçekleştirdiği sefer ve kalenin şiddetli muhasarayı müteakip fethi, dönemin kaynaklarına dayalı olarak ele alınmıştır. Sefere katılan Fâzıl Ahmed Paşa mühürdarı Hasan Ağa’nın Cevâhirü’t-Tevârih’i, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi ve Mehmed Halife’nin Tarih-i Gılmânî’si ile diğer tarihlerden hareketle Uyvar seferi ve fetih, iç ve dış dinamikler çerçevesinde analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında ise Uyvar seferine katılmayan tımarlı sipahiler konu edilmiştir. Osmanlı Arşivi’nde bulunan H.1074/M.1663 tarihli Uyvar seferine katılmadıkları için tımarları ellerinden alınan sipahilerle ilgili arz niteliğinde kayıtlar bulunmaktadır. Bu belgelerden hareketle Uyvar seferine katılmadıkları için -tımar tevcih prosedürü gereği- tımarları ellerinden alınan sipahilerin Uyvar’a varan ve varamayan tımarlı sipahiler olarak profilleri çizilmeye çalışılmıştır.
The castle of Uyvar, built against the Ottoman invasions in the 16th century, is known as Nové Zámky in Slovakian and known as Uyvar in the Turkish language. Through the long lasting and continuous wars between the Ottomans and Habsburgs (1593-1606), the Ottomans tried to conquer the Uyvar Castle. Along with the rise of Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Pasha as the grand vizier, a massive military campaign was organized against Uyvar. This military campaign was important from the aspect of the struggle between the Ottomans and Dynasty of Habsburg as they had not been in a war against each other for more than a half century. The target of this military expedition to Uyvar Castle was the conquest of the Uyvar castle, which was in the most strengthened position for Europe. The siege, in which the Ottoman soldiers put great effort and completed the conquest in short time, had wide repercussions in the Western World. As a matter of fact, the saying “strong as a Turk in front of Uyvar’’ (Fort comme un Turc) has been used in Europe in reference to the Turkish soldiers who performed great determination and stability during the conquest of Uyvar Castle. In this study, it has been tried to analyze a military campaign and a conquest through the timariots who participated and those who did not participate in the Uyvar military campaign of the Ottoman Empire in 1663. First of all, the great military expedition of the Ottoman Empire on the Uyvar Castle and the conquest that was realized just after a severe siege were discussed through the data based on the sources of the period. The Uyvar Castle siege and military campaign was tried to analyse within the framework of internal and external dynamics that are based on Cevâhirü't-Tevârih of Hasan Ağa, the seal master of Fâzıl Ahmed Pasha, who participated in the expedition; the Seyahâtnâme of Evliya Çelebi; Tarih-i Gılmani of Mehmed Halife and other resources. In the second part of this study, some timariots, who did not participate in the Uyvar military campaign, were analyzed. In the register dated H.1074/M.1663 in the Ottoman Archives, there are many records about the timariots whose fiefs were taken away because they did not participate in the Uyvar campaign. Considering the timariots, whose fiefs were taken away – as timar ranking procedure - because they did not participate in the Uyvar military campaign, it has been tried to draw a profile as the timariots who participated in the Uyvar military campaign and those who did not.
