Bu çalışmanın iki temel hedefi vardır. İlki rivayetlerden hareketle Hz. Peygamber döneminde (622-632) Medine’nin su kaynaklarını tespit, diğeri ise onun bu kaynakların İslami ve insani şekilde nasıl kullanılacağına dair uygulamalarını ortaya koymaktır. Hicretle nüfusu artan Medine su kaynakları açısından yarımadanın geneline göre nispeten iyi durumda olsa da burada nehirler gibi yer üstü su kaynağı olmayıp su ihtiyacı harre denilen volkanik zeminden çıkarılan kuyularla karşılanmaktadır. Bu dönemde Medine’de Hz. Peygamber’in su içmesi, abdest alması veya dinlenmesiyle bir şekilde doğrudan irtibatlandırılan 23, irtibatlandırılamayan 12 ve şehre yakın mesafelerde 9 kuyu olmak üzere toplam 44 kuyunun varlığı tespit edilmiştir. Allah Resulü su gibi hayati bir meselede herkesin ihtiyacını sağlıklı ve hakkaniyetli bir şekilde karşılamak amacıyla su kaynaklarının tekelleşmesini önlemiş, Müslümanları kuyu satın alıp vakfetmeye ve yeni kuyular açmaya teşvik etmiş hatta hayvanların ve boş arazilerin sulanmasının dahi sevap olduğunu ifade etmiştir. İnsanlık tarihinde suyla medeniyet arasında mutlak bir ilişki vardır. Medine’de medenî bir toplum inşa etmek isteyen Hz. Peygamber, kuyuların mülkiyeti ve etrafındaki belli bir alanın kuyuya tahsisi için kurallar belirlemiş, suların kirletilmemesi ve ibadet amaçlı bile olsa israf edilmemesi hususunda ashabını uyarmıştır. Kuyularla ilgili cahiliyeden kalma kötü adetleri kaldırmıştır. Günümüz şartlarında bile dünyada her yıl milyonlarca kişinin içilebilir ve hijyenik su eksikliğinden kaynaklanan hastalıklar sebebiyle öldüğü dikkate alındığında Hz. Peygamber’in uygulamalarının ne kadar isabetli olduğu anlaşılacaktır. Ayrıca temel bir ihtiyaç maddesi üzerinden dolaylı olarak Medine’nin gündelik, sosyal ve iktisadi hayatına ışık tutulacaktır. Çalışma Medine tarihine dair eserler başta olmak üzere İslam Tarihi kaynaklarından nitel bir araştırma yöntemi olan doküman inceleme suretiyle hazırlanmıştır.
This study aims to achieve two main objectives. First, it identifies the water resources available in Medina dur- ing Prophet Muhammad’s era (622–632) based on histori- cal accounts. Second, it examines the Prophet’s principles and practices regarding the fair, Islamic, and humane use of these resources. Despite experiencing population growth after the Hijrah, Medina—though relatively well-resourced by Arabian standards—lacked surface water such as rivers. Instead, its water needs were met through wells dug into the volcanic terrain known as harra. A total of 44 wells have been identified from this period: 23 associated with the Prophet, 12 with other individuals, and 9 located near the city. Recog- nizing the vital importance of water, Prophet Muhammad prohibited its monopolization and promoted equitable ac- cess. He encouraged Muslims to purchase and endow wells for public use and to dig new ones. He also emphasized the virtue of providing water to animals and barren lands. As a fundamental resource essential to human civilization, wa- ter was central to the Prophet’s vision for a just and civil so- ciety in Medina. He established regulations regarding well ownership and land usage and warned against polluting or wasting water, even during religious rituals. The Prophet also abolished harmful pre-Islamic water customs. Given that millions today still lack access to clean, safe drinking water, the relevance and foresight of his practices are espe- cially significant. This study, based on document analysis— a qualitative research method—draws primarily on Islamic historical sources, especially those concerning the history of Medina. It also provides insight into the social, economic, and daily life of Medina through the lens of water as a basic human necessity.
