Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mavi Atlas, cilt.12, sa.2, ss.563-574, 2024 (TRDizin)
Bu çalışma, Faltonia Betitia Proba ismini taşıyan Romalı aristokrat bir kadının, IV. yüzyılın ortalarında kaleme aldığı Cento Vergilianus de laudibus Christi adlı esere odaklanmaktadır. Proba, eserini IV. yüzyılda son derece popüler bir edebî tür olan cento şeklinde kaleme almıştır. Cento, başka bir yazarın eserindeki dize ve pasajların kopyala yapıştır yöntemiyle alınarak ve alınan bu dize ve pasajlara yeni anlamlar yükleyerek oluşturulan şiire verilen isimdir. Proba da Latin edebiyatının en önemli isimlerinden olan Vergilius’un; Aeneis, Georgica (Çiftçilik Sanatı) ve Bucolica (Çoban Türküleri: Şiirler) adlı eserlerinde kullandığı dize ve pasajları alarak, Eski ve Yeni Ahit’i yeniden yazmıştır. Proba’nın eserini, bir pagan olan İmparator Iulianus’un (361-363) döneminde veya onun hükümdarlığının hemen sonrasında yazdığı kesin gibidir. Iulianus’un paganlığı canlandırmak adına uyguladığı politikalar ve aristokrat sınıfının üyeleri arasında azımsanmayacak derecede pagan taraftarı olması, onun bu eseri kaleme almasında etkin bir rol oynamıştır. Proba eserinde Hristiyanlığın, Roma’nın geleneksel sosyal ve dinî yaşamına çok da uzak olmadığını gösterme gayreti içerisindedir. Bu bağlamda, Vergilius’un eserleri ile Eski ve Yeni Ahit arasında tipolojik bağlantılar kurmuştur. Üstelik gayretinden sonuç elde edebilmek adına, Eski ve Yeni Ahit’in bazı bölümlerinde değişiklik yapmaktan da çekinmemiştir. Cento Vergilianus de laudibus Christi, Antik Çağ’da bir kadın tarafından kaleme alınan az sayıdaki eserden birisi olmasının yanı sıra Hristiyanlığın da erken dönem metinlerindendir. Bu durum onun eserini eşsiz kılmaktadır.