Beyzâvî ve Muhammed B. Melek’in Mesâbîh Şerhlerindeki Hadis Kaynaklarına Dair Bir İnceleme

Creative Commons License

Çimen A.

Rusuh Uşak Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, cilt.2, sa.2, ss.297-312, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Begavî’nin Mesâbîhu’s-sünne adlı derleme hadis kaynağı üzerinde oldükça fazla şerh çalışması yapılmıştır. Bünlardan birisi Kâdî Beyzâvî’nin Tuhfetü’l-ebrâr’ıdır. Kâdî Beyzâvî, İran’ın Şîrâz ve Tebrîz bölgesinde yaşamış, İslâmî ilimlerin neredeyse tamamında eser telif etmiş bir âlimdir. Bü eser üzerine yazılmış diğer bir şerh de Mühammed b. Melek’in Şerhu Mesâbîhi’s-sünne adlı çalışmasıdır. Mühammed b. Melek, Anadolü’da İzmir/Tire bölgesinde yaşamış bir âlimdir. Eserleri Arap dili, fıkıh, ahlak ve hadis ilimleri etrafında şekillenmiştir. Her ikisinin Mesâbîh s ̧erhleri de dilsel tahlilleriyle ön plana çıkarken, mühteva olarak da fıkhî, kelâmî konüları ele almakta birtakım tasavvüfî yorümlara da yer vermektedir. Hadis şârihlerinin eserlerinde küllandıkları hadislerin kaynakları son derece önem arz etmektedir. Nitekim bü kapsamda yapılacak tahliller şârihlerin hadis küllanımlarına dair net bülgüların elde edilmesine imkân tanıyacaktır. Bü makale Kâdî Beyzâvî ve Mühammed b. Melek’in şerhlerindeki hadis kaynaklarına dair bir analiz yapmayı ve aralarındaki farklara değinmeyi hedeflemektedir.

A lot of commentary work has been done on Bagawī's compilation hadith source called Masābīh al-sunna. One of these works is al-Baydāwī's Tuhfah al-abrār. Al-Baydāwī is a prolific scholar who lived in Shiraz and Tabriz regions in Iran and wrote works in almost all Islamic sciences. Another commentary on this work is Muhammed b. Melek's work called Sherhi Masābīh al sunna. Mühammed b. Melek is a scholar who lived in İzmir/Tire region in Anatolia. While the Masābīh commentaries of both come to the fore with their linguistic analyses, they deal with fiqh and theological issues as content and include some mystical interpretations. The sources of the hadiths used by the hadith commentators in their works are extremely important. As a matter of fact, the analyzes to be made in this context will enable to obtain clear findings about the hadith usage of the commentators. This article aims to make an analysis of the hadith sources in commentaries written by al-Baydāwī and Mühammed b. Melek and aims to mention the differences between them.