Rus arşivleri, Genel Türk Tarihi araştırmalarının yazılı kaynakları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu sebeple çalışmamızda Moskova’daki arşivlerde araştırma yapmayı hedefleyen genelde sosyal bilimcilere, özelde tarihçilere bir yol göstermeyi planlamakla birlikte, buradaki arşivlerin çalışma disiplini hakkında bütün araştırmacıların bir fikir sahibi olması amacını taşımaktayız. Bu haliyle çalışma tarihçilerin vakit kaybetmeden arşive ulaşabilmesi, kayıt olabilmesi ve katalogları tanıyabilmesi adına bir nevi rehber niteliğindedir. Ayrıca Rusya tarihi, Türk-Rus ilişkileri üzerine arşiv çalışmaları yürütmek isteyen lisansüstü öğrenciler ve kıdemli araştırmacılara yol göstermesi açısından dizayn edilmiştir. Bu tür bir rehber hazırlama fikri Moskova’da yürütmüş olduğumuz arşiv çalışmaları sırasında karşılaşmış olduğumuz zorluklar neticesinde ortaya çıkmıştır. Bu alandaki yabancı literatürde özellikle İngiliz, Alman ve Rus tarihçiler için Moskova arşivlerine yönelik rehber niteliğinde birçok makaleler yazıldığı görülmektedir. Bahsi geçen makalelerin içeriklerinde arşivlere ulaşım, kayıt olma süreci ve fonları dâhil olmak üzere geniş bir yelpazede bilgi verilmektedir. Türk araştırmacıların da burs ve proje fonlarını daha etkili kullanabilmeleri için arşivler hakkında bilgi sahibi olmalarının elzem olduğu düşüncesiyle makalede, araştırmalarını kısa sürede tamamlamalarına katkı sağlamak amacıyla bir tablo ortaya konulmaya çalışılmıştır. Moskova’da Rusya Federasyonu Devlet Arşivi (ГАРФ/GARF, State Archive of Russian Federation), Rusya Federasyonu Ekonomi Arşivi (РГАЭ/RGAE, The Russian State Archive of Economy), Rusya Federasyonu Sosyal Politika Arşivi (РГАСПИ/RGASPİ, Russian State Archive of Social and Political History), Rusya Federasyonu Askerî Arşivi (РГВА/RGVA, Russian State Military Archive) ve Rusya Federasyonu Film Arşivi (ГФКРФ/GFKRF, Russian State Film Archive) olmak üzere çok sayıda arşiv yer almaktadır. Çalışmada listesi verilen birinci el kaynak olarak değerlendirilen başvuru merkezlerinin kayıt olma süreci, ulaşım, arşivde çalışma koşulları ve katalog bilgilerinin detaylarına nasıl ulaşılacağı başta olmak üzere pek çok konuda detay verilmeye çalışılmıştır. Moskova’da tarih araştırmaları için arşivlerin yanı sıra kütüphane ve enstitülerden yararlanılması da önemlidir. Lenin Devlet Kütüphanesi (РГБ/RGB, Russian State Library) Rusya Tarih Kütüphanesi (ГПИБ/GPİB) ve Alman Tarih Enstitüsü Moskova’da araştırmacıların uğrak merkezlerinin başında gelmektedir. Bu amaçla kütüphane ve araştırma enstitülerinin çalışma koşulları, araştırmacılara sunmuş oldukları imkânlar hakkında da faydalı bilgilerin yanı sıra proje ve burs imkânlarının detayları işlenmiştir. Moskova’da Rusya Federasyonu Edebiyat ve Sanat Arşivi (РГАЛИ/RGALİ, Russian State Archive of Literature and Art), Rusya Federasyonu Dış Politika Arşivi (АВП РФ Foreign Policy of the Russian Federation), Rus İmparatorluğu Dönemi Dış Politika Arşivi (АВП РФ/AVP RF, Foreign Policy of Russian Empire) Rusya Federasyonu Yakın Tarih Arşivi (РГАНИ/RGANİ, Russian State Archive of Recent History) olmak üzere diğer arşivler de araştırmacıların başvurabileceği merkezler arasında sıralanabilir. Çalışmada, Moskova’da araştırma yaptığımız arşiv, kütüphane ve enstitüler temel alınarak ilk defa araştırma yapacak yüksek lisans, doktora öğrencileri ve kıdemli araştırmacıların hızlı bir şekilde arşiv ve kütüphane kaynaklarını kullanabilmesi amaçlanmıştır.
Russian archives have an important place among the written sources of General Turkish History studies. For this reason, in our study, we aim to guide social scientists in general, and in particular historians, who aim to conduct research in the archives in Moscow, but also aim to provide an idea for all researchers about the working discipline of the archives in Moscow. In this case, our study is a kind of guide for historians to be able to access the archive, register and recognize the catalogs without wasting time. It is also designed to guide the researchers and graduate students who plan to execute archival studies on Russian History and Russian-Turkic relations. The idea of preparing such a paper guide has emerged as a result of the difficulties encountered during the archive work we conducted in Moscow. The foreign literature in this field shows that many articles are written, especially for British, German and Russian historians, as a guide to Moscow archives. The content of the articles that we have mentioned provides a wide range of information including access to archives, registration process and, funds. In this article, considering that it is essential for Turkish researchers to have information about archives in order to use scholarship and project funds more effectively, a guide has been tried to be presented in order to contribute to the completion of their research in a short time. Moscow has many archives such as State Archive of Russian Federation (ГАРФ), The Russian State Archive of Economy (РГАЭ), Russian State Archive of Social and Political History (РГАСПИ), Russian State Military Archive (РГВА), Russian State Film Archive (ГФКРФ). In this study, it has been tried to enlighten and elaborate on many issues, such as the registration process to those referential centers which are considered as primary sources for Russian History and Russian-Turkic relations, transportation, working conditions in the archives, and how to access the details of the catalog information. It is important to benefit from libraries and institutes as well as archives for historical research in Moscow. Russian State Library (РГБ), Russian Historical Library (ГПИБ), and German History Institute are leading centers for historians and researchers in Moscow. For this purpose, useful information about the working conditions of libraries and research institutes, the opportunities they offer to researchers, as well as details of project and scholarship opportunities are given. It is possible to list other archives among the centers that researchers can use such as, Russian State Archive of Literature and Art (РГАЛИ), Foreign Policy of the Russian Federation (АВП РФ), Foreign Policy of Russian Empire (АВП РФ), Russian State Archive of Recent History (РГАНИ). In this study, it is aimed to guide graduate, doctoral students and senior researchers on benefiting from archives and libraries as effortlesly as possible who will conduct research for the first time on the basis of archives, libraries and institutes in Moscow.
