TUNCELİ MASALLARINDA ŞEKİL DEĞİŞTİRME MOTİFİ


Creative Commons License

OZCAN D., KAVAL Y.

Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, cilt.12, sa.26, ss.317-329, 2019 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 12 Sayı: 26
  • Basım Tarihi: 2019
  • Doi Numarası: 10.12981/mahder.566734
  • Dergi Adı: Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.317-329
  • Uşak Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Sözlü anlatı geleneğinin bir parçası olarak masallar, bir kültür mirası şeklindegünümüze ulaşmış en eski ürünlerdendir. İnsanların masal türüne dair temel beklentisiolağanüstülükler üzerine kuruludur. Masallarda görülen olağanüstülüklerin en ilgi çekiciolanlarından biri herhangi bir masal kahramanının çeşitli sebeplerle şekil değiştirerekbaşka varlıklara dönüşmesidir. Bu dönüşüm bazen kahramanın iradesi ile bazen de iradesidışında gerçekleşir. Bu türde aslında şekil değiştirme zor durumdaki kahramanı kurtarma,ödül ve ceza işlevleriyle kullanılmakta ve işlev tamamlandıktan sonra cezalandırmadışındaki şekil değiştirmelerin geriye döndüğü görülmektedir.Tunceli ilinden derlenen masallar içinde de şekil değiştirmeye yer verilmiştir. Bu motifinöne çıktığı masallar Tunceli ilinde dokuz kaynak kişiden derlenmiştir. Derlenen on birmasala göre şekil değiştirme motifi; taşa dönüşme, hayvana dönüşme, bitkiye dönüşme,suya dönüşme, tabiatüstü varlıklara dönüşme, madene dönüşme ve insana dönüşme altbaşlıkları dâhilinde ele alınmış ve bu motifin masallardaki işlevi ve bağlamı incelenmiştir.
Tales, as part of the oral narrative tradition, are the oldest products that have reached the present day as a cultural heritage. The basic expectation of people on the tale type is based on extraordinary events. One of the most interesting ones of these extraordinary events seen in tales is that any tale heroes are transformed into other beings by shifting their shapes for various reasons. This transformation takes place sometimes with and sometimes without the will of the hero. In this type, shapeshifting is indeed used to rescue the hero who is in trouble and with reward and punishment functions, and it is seen that the shapeshifting is reversed except for punishment when these functions are completed. It was seen that the shapeshifting was included among tales compiled from Tunceli. The tales, in which this motif came forward, were compiled from nine source people in Tunceli. According to eleven tales compiled, the shapeshifting motif are addressed within the subtitles of transformation into stone, an animal, a plant, water, a supernatural being, a mine, and a human and the reflection of this motif in fairy tales are investigated.