Bebeklikten itibaren insanlar toplumsal cinsiyet rollerine yönelik kalıp yargılar oluşturmaya başlarlar. İlk olarak doğdukları ailede bu rolleri öğrenmeye başlayan kızlar daha dişil rolleri, erkekler ise daha eril rolleri benimserler. İnsanlarda bebeklikten itibaren oluşmaya başlayan bu toplumsal cinsiyet kalıp yargıları kadınların ve erkeklerin dış görünüşlerinin nasıl olması gerektiği, neyi yapıp neyi yapamayacakları, neyi sevip neyi sevemeyecekleri gibi konulara ilişkin düşüncelerini şekillendirir. Bu çalışma kapsamında öncelikle 60-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının belirlenmesi daha sonra da biyografik hikayeler ve çeşitli medya kaynakları kullanılarak geliştirilen eleştirel okuryazarlık etkinliklerinin çocuklarda var olan toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının kırılmasına nasıl bir etkisinin olduğunun araştırılması amaçlanmıştır. Öncelikle, çocukların erkeklerin ve kadınların günlük hayatta yapmakla sorumlu oldukları işlere ve icra edebilecekleri mesleklere dair algıları tespit edilmiş, daha sonra hazırlanan eylem planı kapsamında uygulanan eleştirel okuryazarlık etkinliklerinin çocuklardaki bu algıları değiştirmeye etkisi ortaya koyulmuştur. Eylem araştırması olarak planlanan bu çalışmada video kayıtları, fotoğraflar, etkinlik dokümanları (çocukların çizdikleri resimler, afişler, kartlar, vb.), araştırmacı günlükleri ve öğretmenle gerçekleştirilen mülakat veri olarak kullanılmıştır. Toplanan veriler çok yönlü etkileşim analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda çocukların erkeklerin ve kadınların günlük hayatta yapmakla sorumlu oldukları işlere ve icra edebilecekleri mesleklere dair algılarının toplumda var olan toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına paralel olduğu tespit edilmiştir. Çocuklarla gerçekleştirilen eleştirel okuryazarlık etkinliklerinin bu kalıp yargıları değiştirmeye katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
From infancy, people begin to form stereotypes about gender roles. Girls, who first learn these roles in the family where they are born, adopt more feminine roles and boys adopt more masculine roles. These gender stereotypes, which begin to form in people from infancy, shape their thoughts on issues such as how women and how men should look, what they can and cannot do, and what they can and cannot like. Within the scope of this study, it was aimed to first determine the gender stereotypes of 60-72-month-old children and then to investigate how critical literacy activities developed using biographical stories and various media sources have an effect on breaking the existing gender stereotypes in children. First, children's perceptions of the jobs that men and women are responsible for in daily life and the professions they can perform were determined, and then the effect of critical literacy activities implemented within the scope of the action plan on changing these perceptions of children was revealed. In this action research study, video recordings, photographs, activity documents (children's drawings, posters, cards, etc.), researcher's diaries and interviews with the teacher were used as data. The collected data were analyzed using the multimodal interaction analysis method. As a result of the study, it was determined that children's perceptions of the jobs that men and women are responsible for in daily life and the professions they can perform are parallel to the gender stereotypes that exist in society. It was concluded that critical literacy activities with children contributed to changing these stereotypes.
